Çka është Kalciumi ?

Kalciumi është element kimik me simbolin Ca dhe numrin rendor 20.

Bën pjesë në grupin e metaleve alkalino-tokësore. Është metal vezullues i bardhë me shkëlqim të argjendtë. Më së shpeshti në natyrë gjendet në formë të karbonatit të kalciumit (CaCO₃).

Karbonati i kalciumit mund të jetë në formë të gurit gëlqëror, ose të mbetjeve të fosilizuara të kafshëve ujore të hershme. Kur guri gëlqëror i nënshtrohet temperaturës dhe shtypjes së lartë në thellësi të tokës, ai shëndrrohet në mermer.

Përhapja në natyrë e kalciumit

Kalciumi është elementi i pestë më i përhapur në koren e tokës, me pjesëmarrje mase 3.63%.

Mineralet kryesore të tij janë: karbonatet, silikatet, sulfatet, floruret dhe fosforet.

Karbonati i kalciumit (CaCO₃), është përbërës i vargmaleve të shumta. Ai gjendet në formë të gurit gëlqeror , kalcitit , mermerit , aragonitit dhe shkumësit.

Në natyrë gjenden edhe mineralet anhidriti (CaSO₄), fosforiti (Ca₃(PO₄)₂), gjipsi (CaSO₄ • 2H₂O), etj.

Historia e kalciumit

Kalcium i pastër

Emri “Kalcium” rrjedh nga fjala latine(calx-gëlqere). Kalciumi i pastër u zbulua në vitin 1808 nga H.Dejvi. Ai e përfitoi atë me elektrolizën e klorurit të kalciumit të shkrirë (CaCl<sub>2</sub>).

Vetitë Fizike dhe Kimike të Kalciumit

Kalciumi është metal i butë dhe shumë reaktiv. Gjatë nxehjes në ajër, shëndrrohet në oksid kalciumi:

{\ce {2Ca}}

{\ce {O2}}

–>

{\ce {2CaO}}

Kalciumi me ujë reagon dhe jep hidroksidin e kalciumit, duka liruar hidrogjenin si gaz:

{\ce {Ca}}

{\ce {2H2O}}

–>

{\ce {Ca(OH)2}}

{\ce {H2}}

Po ashtu, oksidi i kalciumit (gelqershja e pashuar – jostabile) reagon me ujë dhe fitohet hidroksidi i kalciumit(gëlqerja e shuar – stabile):

${\ce {CaO}}$ + ${\ce {H2O}}$ –> ${\ce {Ca(OH)2}}$

Eshtrat e shtazëve dhe të njeriut përmbajnë kalcium në formë fosfatesh dhe karbonatesh.

Mungesa e kalciumit në eshtra manifestohet me sëmundjen e quajtur Rakitis.

Jonet Ca²⁺ ndodhen në gjak dhe ndikojnë në punën normale të zemrës. Ato kanë ndikim edhe në koagulimin e gjakut. Bimët e grumbullojnë kalciumin në trung, fruta dhe gjethe. Kripërat (sulfatet dhe bikarbonatet) e kalciumit dhe magnezit ndodhen edhe në ujë, dhe përbëjnë fortësinë e tij.

Kalciumi; Rëndësia, Mungesa, Burimet

Kalciumi është element kimik, që në sistemin periodik e gjejmë me simbolin Ca. Emri “Kalcium” rrjedh nga fjala latine (calx-gëlqere). Kalciumi i pastër u zbulua në vitin 1808 nga H.Dejvi. Ai e përfitoi atë me elektrolizën e klorurit të kalciumit të shkrirë (CaCl2). Kalciumi eshte element kimik që gjendet ne grupin e dytë dhe në perioden e katërt të sistemit preiodik me simbol Ca,dhe numër atomik 20.

Kalciumi në natyrë nuk gjendet në formë të lirë por në formë komponimeve si: karbonat kalciumi (CaCO3), sulfat kalciumi (CaSO4), si gjips (CaSO4*H2O). Ai hyn në përbërjen e qenieve të gjalla në formë fosfati të kalciumit.

Kalciumi është element shumë i rëndësishëm për shëndetin e njeriut dhe mungesa e tij shkakton sëmundjen e kockave (rakitis). Teprica e tij shkakton formimin e gurëve në veshka.

Kalciumi është minerali më i pasur në trup. Pothuajse 99 % e kalciumit të trupit është ruajtur në strukturën e eshtrave dhe të dhëmbëve. E vërteta është se, shumë prej nesh nuk konsumojnë ushqime të mjaftueshme të pasura me kalcium, kështu që trupi merr hua kalcium nga kockat aq sa i nevojitet, gjë që çon në rimodelimin e kockave çdo 10 vjet.

Kockat dhe dhëmbët përmbajnë mbi 99% të kalciumit në trupin e njeriut. Kalciumi është gjetur edhe në gjak, muskuj dhe inde të tjera.

Rëndësia shëndetësore e kalciumit

– Kalciumi është i nevojshëm për shëndetin e kockave dhe dhëmbëve.

– Ndihmon funksionin e nervave.

– Parandalon koagulimin e gjakut.

– Nxit sekrecionin hormonal.

– Forcon dhe relakson muskujt.

– Kalciumi në gjak luan shumë funksione të rëndësishme, duke përfshirë balancimin acid / alkaline dhe pH në trup.

– Studimet kanë treguar se ushqimet që përmbajnë kalcium zvogëlojnë rrezikun e kancerit të zorrës së trashë dhe atij rektal.

– Ka një lidhje mes marrjes së kalciumit dhe peshës më të ulët trupore.

– Ul presionin e gjakut dhe ruan shëndetin e zemrës

– Ul nivelet e larta të plumbit dhe të fluorit tek fëmijët.

– Ul nivelet e fosfatit në njerëz me sëmundje të veshkave.

Simptomat e mangësisë së kalciumit përfshijnë

– Mangësia e kalciumit shkakton osteoporozë (kocka të dobëta për shkak të densitetit të ulët).

– Rakit (gjendje e fëmijëve që përfshin zbutjen e kockave).

– Osteomalacia (zbutjen e kockave përfshirë dhimbjet) .

– Sindromi premenstrual (PMS),

– Dhimbje këmbësh në shtatëzani.

– Tension të lartë të gjakut.

– Ngre rrezikun e kancerit të zorrës së trashë

– Prishjen e dhëmbëve

– Tensionin e muskujve

Burimet natyrale të kalciumit përfshijnë

– Leshterikët

– Arrat, bajamet, lajthitë, farat e susamit, dhe fëstëku

– Fasulet

– Fiku

– Brokoli

– Luleradhiqet

– Marule

– Portokalli

– Gruri i plotë

– Spinaqi

– Çikore

– Qumështi

– Bamjet

Mbidoza e kalciumit mund të shkaktojë

– Dhimbje stomaku

– Fryrje

– Gazra

– Gojë të thatë

– Rrahje zemre të parregullt

– Kapsllëk

– Gurë në veshka

– Rrezik për sulme në zemër

– Shtojcat e kalciumit mund të bashkëveprojnë me barnat për sëmundjet e zemrës, diabetin, epilepsinë.

– Doza e tepruar e vitaminës D mund të rezultojë në nivele të rrezikshme të larta të kalciumit.

– Doza e lartë e kalciumit mund të ndërhyjë me thithjen e mineraleve të tjera, si hekur dhe zink.

– Njerëzit me sëmundje të veshkave, probleme të zemrës, sarkoidosis, ose tumore të kockave nuk duhet absolutisht të marrin kalcium shtesë, por vetëm nëpërmejet ushqimit.

– Kalciumi në formë të shtojcave është i pasigurt për të rriturit dhe fëmijët. Shmangni marrjen e tyre në formë të shtojcave dhe plotësoni nevojat e kalciumit vetëm duke konsumuar ushqime të pasura me kalcium./Gazeta Shëndeti/Wikipedia/

Gazeta Shëndeti

Çka është Kalciumi ?

ByGazeta Shëndeti